cursusgids voorjaar 2025

cursusgids najaar 2024

Kandinsky on the move

Een artikel van Dr.Inge Wierda, docent van de gelijknamige cursus uit het zomerprogramma 2024 te Utrecht,

Aan het begin van zomer 2024, op 16 juni om precies te zijn, opent een retrospectieve tentoonstelling van Wassily Kandinsky in het H’ART Museum in Amsterdam. Het is de tweede tentoonstelling die plaatsvindt op de vertrouwde locatie aan de Amstel. Toen ik van deze programmering hoorde, maakte mijn hart een sprongetje van vreugde. Als geen ander brengt Kandinsky in zijn werk een positief geluid ten gehore. Dat we dat nodig hebben in deze tijd, behoeft geen betoog. Dat de keuze op hem is gevallen verraste menigeen. Een Russische kunstenaar?

Zoals bekend verbrak de ene na de andere organisatie in rap tempo de banden met Rusland na de Russische invasie van Oekraïne op 24 februari 2022. Zo ook de Hermitage aan de Amstel. Het museum verbrak de banden met de moederorganisatie in Sint Petersburg en haalde banden aan met de Leiden Collectie (VS), SAAM (VS) het British Museum (UK) en het Centre Pompidou (F). Zo werd een streep gehaald door een unieke culturele samenwerking tussen Nederland en Rusland en een serie prachtige tentoonstellingen in de Hermitage aan de Amstel op initiatief van Ernst Veen. Met nieuwe partners onder een nieuwe naam (het H’ART Museum) kwam een Kandinsky-tentoonstelling plotseling in zicht. Het Centre Pompidou beschikt sinds1981 namelijk over een uitgebreide collectie werken van Kandinsky, dankzij een legaat van zijn weduwe, Nina Kandinsky. Een deel daarvan wordt binnenkort uitgeleend aan Amsterdam! Vanwege oorlogen en terroristische regimes vluchtte Kandinsky naar Parijs, waar hij het laatste deel van zijn leven (1933-44) samen met Nina woonde.

Artistieke en politieke vrijheid had de hoogste prioriteit in Kandinsky’s leven. Daarom was hij altijd alert en on the move. Wat dat heeft betekend voor zijn kunstpraktijk gaan we in deze cursus onderzoeken. (Voor de cursusinformatie: klik hier.)

Op een persoonlijke noot kan ik u laten weten dat Kandinsky een van mijn favoriete kunstenaars is. In 2012 was ik nog nauw betrokken bij de organisatie van een Kandinsky-symposium aan de Universiteit Leiden en een jaar later, tijdens het Nederland-Rusland jaar, in 2013, bij een tentoonstelling met contemporaine Russische kunst van een achternicht van Kandinsky, die voor de gelegenheid overkwam uit Moskou.De aankomende tentoonstelling in het H’ART Museum nodigt uit om samen en enigszins voorbereid te genieten van de originele en baanbrekende moderne kunst van Kandinsky. In Engeland en Nederland heb ik met veel plezier college gegeven aan bachelor- en HOVO-studenten over Russische kunst; aan HOVO Utrecht heb ik meermaals colleges gegeven binnen de boeiende leergang ‘De Russische Ziel’ van collega dr. Rieke Leenders. Onlangs is weer gebleken hoe inspirerend onderwijs aan ouderen kan zijn, omdat je interesse en begrip van kunst en leven kunt delen. Tot gauw in juli!

 

Sara Pot en Irene Plattje introduceren zichzelf…

Sara Pot

Per 1 maart ben ik gestart bij HOVO Utrecht als onderwijscoördinator. Ik neem het werk over van Corine de Maar. Ik viel met mijn neus in de HOVO-boter en kon gelijk aanwezig zijn bij de start van een aantal mooie cursussen. Zo leerde ik meer over de historie van de psychiatrie en de ontwikkeling van volksbuurten, zoals Wijk C in Utrecht en de Schilderswijk in Den Haag. Niet verkeerd, zo’n eerste werkweek.

Ik stel mij graag aan u voor: mijn naam is Sara Pot, ik ben 29 jaar en woon samen met mijn partner en hond in Utrecht. Van jongs af aan heb ik een passie voor het onderwijs gehad. In mijn jonge jaren uitte zich dat in de wens om kleuterjuf te worden. Uiteindelijk ben ik niet voor de klas beland, maar ben ik aan de Universiteit Utrecht de opleiding Onderwijswetenschappen gaan volgen. Dat ik mij thuis voelde binnen het hoger onderwijs bleek ook uit de stap om te gaan werken voor de UU. Eerst als relatiebeheerder en projectleider voor het team Alumnirelaties en het Utrechts Universiteitsfonds, later als adviseur stakeholderrelaties voor de faculteit Diergeneeskunde.

En nu de stap naar HOVO Utrecht. Ik kijk er ontzettend naar uit u te ontmoeten in de collegebanken, bij de open dag in de zomer, via de mail of aan de telefoon. Want heeft u vragen, opmerkingen, mooie anekdotes of ideeën. Laat het mij/ons dan vooral weten via hovo@uu.nl. Ik kom graag met u in contact.

Irene Plattje

Sinds 1 maart werk ik bij HOVO Utrecht als operationeel manager. Ik ben Irene Plattje, 39 jaar oud, en woon in Bilthoven met mijn partner, onze vierjarige zoon en teckel. Tijdens mijn opleiding aan de hotelschool in Leeuwarden heb ik mij gespecialiseerd in congres- en evenementenorganisatie. Ik houd ervan om ervoor te zorgen dat zaken goed georganiseerd zijn en het overzicht te behouden.

In mijn vorige functie werkte ik bij een organisatie die spoedzorgcursussen aanbood voor artsen in opleiding tot specialist. Ik begon als cursusorganisator en maakte vervolgens de overstap naar de rol van applicatiebeheerder. In deze positie heb ik voornamelijk projecten geleid om de dienstverlening te verbeteren en de klantbeleving te optimaliseren.

Ik werk graag voor een organisatie die altijd in beweging is. Daarom heb ik de overstap naar HOVO Utrecht gemaakt, waar ik verder kan werken in een dynamische omgeving.

Uiteraard kijk ik ernaar uit om u te ontmoeten en hopelijk tot ziens tijdens een van de cursussen.

 

 

 

Koo van der Wal, een docent met een passie voor HOVO onderwijs…

Emeritus Prof. dr. G.A. (Koo) van der Wal studeerde wijsbegeerte, godsdienstwetenschap en Duitse taal- en letterkunde in Amsterdam en Göttingen. Hij is emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij publiceert onder meer op het gebied van de ethiek, de rechts- en politieke filosofie en de natuur- en milieufilosofie. Is groot voorstander van Hoger Onderwijs voor Ouderen en was actief betrokken bij HOVO Rotterdam en ook bij de herstart daarvan.
Wij vroegen hem iets te schrijven over zijn werk als HOVO docent. Hij reageerde als volgt:

Een universitair docentschap bestaat uit twee hoofddelen: onderwijs geven en onderzoek doen. Het zijn beide heerlijke activiteiten: nieuwe inzichten op je vakgebied opdoen, daarover met collega’s van gedachten wisselen en die inzichten dan in artikelen en boeken neerleggen. Maar niet minder aantrekkelijk is het om die kennis aan anderen door te geven, hen de schoonheden van je vakgebied te laten ervaren en ze in de keuken van de wetenschap te laten kijken waar de inzichten verworven worden.

Dat geldt voor alle leeftijdsgroepen, voor schoolverlaters maar zeker niet minder voor ouderen die zich willen laten inlichten over de nieuwste stand van de kennis op de meest diverse terreinen. Die laatste groep, in het bijzonder de HOVO-cursisten, is een heel plezierig gehoor om mee te werken, omdat ze uit pure belangstelling komen en niet in de laatste plaats omdat ze door hun levenservaring een rugzakje meebrengen. Dat maakt ze naast geïnteresseerde tegelijk kritische toehoorders die pittige vragen kunnen stellen, waardoor de docent dieper op de stof kan ingaan en achterliggende verbanden kan laten zien. En er is niets heerlijker en uitdagender voor een docent dan op zijn/haar vakgebied verder te kunnen uitpakken?
In mijn eigen discipline, de filosofie, gaat het daar ook eigenlijk om, niet zozeer om de parate kennis als wel om de grotere samenhangen en diepere verbanden van die kennisinhouden, om de dieptegrammatica daarvan zogezegd. Dan gaat het om vragen die in de wetenschappen doorgaans niet expliciet gesteld maar meer verondersteld worden. Zoals wat ruimte, tijd, materie, leven, socialiteit, natuur `nu eigenlijk’ zijn, of wat democratie, recht, geluk, liefde of gezondheid `nu eigenlijk’ zijn. Die vraag, wat de dingen naar hun diepste aard `nu eigenlijk’ zijn, is wel de filosofische vraag bij uitstek.

In mijn cursus `De wetenschap als sociaal-cultureel verschijnsel’ pas ik zo’n vraagstelling toe op het fenomeen wetenschap, tenslotte bevinden we ons met HOVO aan een universiteit of hogeschool als instituten ter beoefening en verspreiding van de wetenschap. De wetenschap wordt in dit perspectief dan van buiten af, onder historisch, sociaal of psychologisch gezichtspunt bijvoorbeeld, gezien, en niet zoals doorgaans gebeurt van binnen uit. Door haar te plaatsen in sociale en culturele kaders wordt beter begrijpelijk waarom bepaalde wetenschappen (bijvoorbeeld de mathematische natuurwetenschap, de moderne medische wetenschap of de taalwetenschap) een bepaalde culturele constellatie nodig hadden om op te kunnen komen, maar in andere perioden `onmogelijk’ waren. Waarmee dan uiteraard de vraag op tafel ligt hoe het eventueel met de grenzen van de tegenwoordige wetenschappen en onze eigen blinde vlekken en oogkleppen gesteld is.

Klik hier voor de cursus: https://www.hovoutrecht.nl/cursus/de-wetenschap-als-sociaal-cultureel-verschijnsel-2/

Cursuscontactpersoon zijn: dat moet je DOEN…!

Bij de uitvoering een cursus van HOVO Utrecht zijn altijd drie partijen betrokken: de docent, de cursist en de organisatie die de cursus faciliteert (Hoge School of universiteit).
Een cursuscontactpersoon is enerzijds gewoon cursist, maar staat, daartoe gevraagd, op het kruispunt van die drie. Een soort gastvrouw/heer tussen cursist, docent en facilitaire dienst.

Zeker bij de eerste les heeft zij/hij genoeg te doen. Zichzelf voorstellen aan de docent en cursisten, eventueel de docent voorstellen aan cursisten, iedereen welkom heten, zien of alles goed loopt met de audiovisuele hulpmiddelen, controleren of het goed loopt met de koffievoorziening. Maar er zijn ook wel eens dieper gaande problemen. Natuurlijk hoeft een CCP dat allemaal niet zelf op te lossen. Eerst is er ook de docent als dragende en vaak ervaren kracht en er kan altijd contact gezocht worden met het bureau van HOVO. Verder is er natuurlijk de kwestie van de verspreiding van het cursusmateriaal (fysiek of digitaal) en aandacht voor de evaluaties, een heel belangrijk hulpmiddel bij de toekomstige planning van nieuwe cursussen.
Kortom, je bent als CCP het ‘smeermiddel’ tussen alle partijen…

In de loop van de jaren is de cursuscontactpersoon onmisbaar gebleken bij het soepel laten verlopen van een cursus en nu HOVO Utrecht ook in andere plaatsen (Nijmegen, Rotterdam) opereert is dat er niet minder op geworden.
Gelukkig zijn er aardig wat cursisten die zich aanmelden voor het werk als cursuscontactpersoon. Vaak doen ze dat bij herhaling en worden het ervaren krachten. Aan het einde van het seizoen praten de CCP’s ook mee bij de evaluaties. En tenslotte: grote waardering van HOVO Utrecht is uw deel!

Maar…er melden zich te weinig cursisten aan als CCP. Veel cursisten zien er tegen op, denken dat ze het niet kunnen. Natuurlijk moet je het wel een beetje in je hebben die rol te willen spelen. Maar de ervaring leert ook dat je in die rol groeit. Dus als u bij aanmelding gevraagd wordt of u CCP wilt zijn, overweeg het eens. Al was het maar omdat u wilt bijdragen aan het welslagen van de cursussen van HOVO Utrecht en daarmee deze vorm van onderwijs wil steunen!
En… u doet het niet alleen, het bureau staat achter u en u krijgt vooraf een heldere instructie.
Dus als het een beetje in uw vermogen ligt: DOEN!

Ik gun dat iedereen!

Cursist Carla schrijft, desgevraagd, in een persoonlijk verhaal wat Hoger Onderwijs voor Ouderen voor haar betekent…

Nadat ik de volle last van een werkzaam leven had ervaren, kwam de belangstelling terug voor al die onderwerpen die ik vroeger zo interessant gevonden had, maar waar ik in de afgelopen 25 jaar niet aan toegekomen was. Er was genoeg te lezen op het werk, dossiers vol, kranten vol, maar de werkdruk maakte dat ik nooit aan een ander onderwerp of een boek toekwam.

Toen ik 56 was veranderde dat. De interesse kwam terug. In de geschiedenis van Nederland, die van de staten rondom Rusland. Wat was er in het verleden gebeurd, en hoe zag de politieke situatie er nu uit? Hoe functioneert mijn brein, en wat zijn die ziekten waar we mee worden geconfronteerd? Muziekkennis, lang verwaarloosd na een tijdlang pianospelen. Kunstgeschiedenis maar ook kennis van de wereld in natuurwetenschappelijke zin. Wat is corona, en hoe werkt dat op mij in?

Nieuwsgierigheid naast tijdgebrek. De HOVO’s, die op verschillende plekken in ons land bestaan losten het voor me op. In Amsterdam, Utrecht c.s., Noord-Nederland vond ik alle cursussen die ik zocht. Teveel eigenlijk. In Hovo Utrecht vond ik jarenlang kennis over allerlei landen, zoals Oost-Azie, de Balkan en Duitsland, soms met excursie. Kennis van de aardkorst, de biotechnologie vond ik er. Boeiend! Politieke geschiedenis: in zo’n 8 colleges was ik helemaal bijgepraat, en dan blijf je het vanzelf volgen.
Al jaren lang zijn de Hovo-cursussen van ca.2 uur, met zijn brede aanbod voor mij een must, om mijn intellect en maatschappelijk gevoel op peil te houden. Ik gun dat iedereen!

Carla

De start van een nieuwe tijd…

Een bijdrage van Fred, die na zijn pensioen een prettig gevoel van bezigheid zocht…

Toen ik met pensioen ging besloot ik weer wat studies op te pakken, zodat ik in ieder geval een prettig gevoel van bezigheid zou hebben. HOVO Utrecht bood mij de uitdaging om daarmee te beginnen. Ik koos natuurwetenschappen, beginnend met E₌mc² en daarna Einsteins relativiteitstheorieën. Noem dit maar een start in een nieuwe tijd, met echte hersenkrakers! Zo weer terug in de schoolbanken had ik het best naar mijn zin. Er was zelfs een periode dat ik twee colleges in een week volgde, zowel in Amersfoort als Utrecht. Maar toen belandden we in de coronatijd. Ik heb in die tijd gelukkig wel enkele colleges via Zoom kunnen volgen.

Na het zoomen heb ik de keuze gemaakt om met klimaat te beginnen, daar het zeer actueel is en ook belangrijk voor de toekomst! Maar voordat ik hiermee begon, deed ik de chaostheorie. Wat een interessante cursus was dat! De onvoorspelbaarheid van de stof was voor mij een grote eyeopener. Hierna volgde ik de cursus ‘Klimaat en meteorologie’, dat uiteraard met het weer te maken heeft, en veel overeenkomsten bezit met de onvoorspelbaarheden van de chaostheorie.

Met deze opgedane kennis heb ik geleerd beter te relativeren, zodat ik kan blijven meedoen met wat er in de actieve maatschappij leeft. Ook begrijp ik de actuele wereld problemen tegenwoordig beter.

Fred

‘Doe zo voort…’

Een stuk van Fred S. die zich gelukkig prijst dat HOVO voor Nijmegen behouden bleef…

Toen ik twaalf jaar geleden vanuit de omgeving van Brussel in Groesbeek ging wonen besefte ik goed dat ik op cultureel gebied zou moeten inleveren. Toch bood het nabijgelegen Nijmegen meer dan ik aanvankelijk gedacht had. De HOVO-cursussen aan de Radboud Universiteit waren voor mij beslist de belangrijkste ontdekking.

Met een ruim en gevarieerd aanbod waar ik uit mijn favoriete onderwerpen kon kiezen: geschiedenis, maatschappij, architectuur en natuur(wetenschappen). Zo werd het vermoedde zwarte (cursus)gat gevuld. Niet alleen het volgen van die cursussen was verrijkend, ook de ontmoetingen met medecursisten was een waar genoegen. Langzamerhand leerde ik een aantal mensen kennen waar je mooie gesprekken mee kon voeren. Ook de docenten gaven dit gevarieerd en ontwikkeld publiek graag les. Geen verslaving aan mobieltjes bij deze leerlingen!

De coronatijd leek een cesuur te worden. Allereerst lag alles plat. Maar ingrijpender was het besluit van de Radboud, om redenen die zij alleen kent, de stekker uit hún HOVO te trekken. Een groot publiek, begerig naar kennis, bleef verweesd achter. En zo maakte het College van Bestuur een einde aan de band die ik met de universiteit voelde. Met een aantal cursisten die zich hierbij niet wensten neer te leggen, besloten wij een lopende leergang zelf voort te zetten. Ook onderzochten wij of er in de ‘oudste stad van Nederland’ toch een mogelijkheid bestond om cursussen van dit niveau verder te organiseren.

Wat een meevaller dat de HOVO’s van Brabant (Tilburg) en Utrecht bereid bleken om het ontstane gat op te vullen. En zo worden wij sinds najaar 2021 in het Sanadome weer ‘beziggehouden’. Ik prijs mij werkelijk gelukkig dat HOVO zo voor Nijmegen behouden bleef.
Wel jammer dat ik vele cursisten na de onderbreking niet meer heb teruggezien. Temeer daar een voldoende aantal deelnemers nodig is om het aanbod te handhaven of, beter nog, uit te breiden.

Ik kan echt niet zeggen welke docent mij het meest geboeid heeft. Ik heb bij zovelen genoten dat ik niemand wil (de)klasseren. Ik zal er daarom slechts twee noemen waarbij ik waarschijnlijk de meeste lessen heb gevolgd. Op muziekgebied Joop van Velzen, die niet alleen een fenomenale repertoirekennis heeft die hij ‘con brio’ weet over te brengen. Maar er ook, na één les, in slaagt elke cursist, als een bioloog, ‘op naam’ te brengen. En dan de archeoloog/historicus Johan Hendriks, die de meest intieme details kan oprakelen uit het leven van de Romeinse Augusti (keizers).
Is hij dan tóch in een vorig leven, zoals gefluisterd wordt, lid van de Pretoriaanse Garde geweest?
Alle lof en waardering voor al deze docenten. En, zoals een opmerking in het schoolrapport van een van mijn zoons ooit luidde. “Doe zo voort!”.

Fred S.

De Vrienden van HOVO Utrecht zijn springlevend, maar zoekt nieuwe donateurs!

Vriendenmiddag
Op 15 februari 2024 organiseert de Stichting Vrienden van HOVO Utrecht weer de jaarlijkse vriendenmiddag in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht. Letterkundige Frits van Oostrom geeft een lezing over zijn boek De Reynaert: Leven met een Middeleeuws meesterwerk.
De lezing is gratis toegankelijk voor donateurs van de Vrienden van HOVO Utrecht. De middag wordt afgesloten met een drankje en een hapje.

Meer over de Stichting Vrienden van HOVO
HOVO Utrecht en de Stichting Vrienden van HOVO bestaan naast elkaar als aparte organisaties, met elk hun eigen doelen.
Het Bestuur van de Stichting Vrienden ondersteunt het werk van HOVO Utrecht en behartigt de belangen van de cursisten door o.a.:
> Vertegenwoordiging in het bestuur van HOVO Utrecht;
> Zitting in programmacommissies.

Verder organiseert het bestuur jaarlijks:
> Een (dag)excursie: per touringcar naar een tentoonstelling of activiteit in Nederland of in het nabije buitenland;
> Een ‘Vriendenmiddag’ met een lezing over een cultureel, historisch of maatschappelijk onderwerp, met een borrel na afloop;
> Een wisselende activiteit (bv. een filmdag, een themamiddag), als het programma van het jaar daarvoor ruimte biedt.
Het programma van de activiteiten is altijd zo samengesteld dat er volop ruimte is voor sociaal contact. Excursies met ruime koffiepauzes en/of een uitgebreide lunch en bijvoorbeeld een korte stadswandeling, een museumbezoek, een boottocht. Bij alle activiteiten is een introducé(e) welkom.

 

 

Meer weten?
Op de website van de Vrienden https://www.vriendenhovoutrecht.nl/ vindt u informatie over geplande activiteiten en verslagen en fotoboeken van activiteiten van de afgelopen jaren.

Donateur worden
De Vrienden zijn belangrijk voor HOVO Utrecht, maar de stichting kan alleen maar actief blijven als er voldoende donateurs zijn. Ook u bent dus van harte welkom. U kunt donateur worden voor € 15,00 per kalenderjaar! U steunt dan het werk van Vrienden van HOVO Utrecht en u kunt deelnemen aan de activiteiten die de Stichting organiseert. Klik hier om u aan te melden!