Prof. dr. Henny Lamers: een TOP docent!
Prof. dr. Henny Lamers geeft al zo’n 18 jaar cursussen bij HOVO Utrecht. Dan ben je bij HOVO echt een TOP docent! Wie is hij?
Zijn specialisme is het onderzoek naar de geboorte, de levensloop en de dood van sterren.
En dan met name van hele zware sterren. Die sterren leven relatief kort, slechts een paar miljoen jaar, dat is veel korter dan de zon die 9 miljard jaar oud kan worden.
De zware sterren blijken gedurende hun hele leven met enorme snelheden van meer dan 1000 km/seconde(!) hun buitenlagen de ruimte in te blazen. Daarmee verrijken zij de ruimte met gassen zoals koolstof, stikstof en zuurstof enzovoort. En dat zijn nou net de gassen die nodig zijn voor leven! Als er in het verleden niet zoveel zware sterren waren geweest, en als die niet op zo’n grote schaal de ruimte hadden verrijkt met hun producten, dan was er nu geen leven mogelijk geweest op aarde. Alle zuurstof atomen die we inademen, alle kalk atomen in onze botten, alle ijzer atomen in onze rode bloedlichaampjes: ze zijn allemaal in sterren gemaakt.
Het is toch fantastisch om je te realiseren dat wij gemaakt zijn van sterrenstof?
Hij was van jongs af al gefascineerd door licht en deed proefjes met lenzen en spiegeltjes en doorzichtige balpennen waarmee je een regenboog zichtbaar kon maken.
Na eerst gestudeerd te hebben in Nijmegen, stapte hij in 1965 over naar Utrecht. Daar studeerde hij in 1967 af op een onderzoek naar zware sterren. Vervolgens kreeg hij meteen een baan als onderzoeker aan het nieuw opgerichte Laboratorium voor Ruimte Onderzoek, o.l.v. prof. Kees de Jager. Daar werd hij hoofd van de afdeling Ultraviolet Astronomie, een nieuw onderzoeks gebied. In 1974 gepromoveerd hij op een proefschrift “Studies on the structure and stability of extended stellar atmospheres”. Daarna een jaar als postdoc naar Princeton.
Hoewel hij zijn baan in Utrecht behield vertrok hij vaak voor langere tijd naar de VS waar hij
onderzoek deed en colleges gaf, o.a. in Boulder Colorado en Madison, Wisconsin. Ook na zijn emeritaat in 2006 geeft Henny nog steeds colleges over de levensloop van sterren aan de University of Washington in Seattle.
Toen het internationaal zeer gerenommeerde Utrechts Sterrenkundig Instituut in 2012 door een onbegrijpelijke domme actie door het College van Bestuur werd opgeheven (na 370 jaar!) was Henny zo boos dat hij weigerde om nog iets voor de Universiteit te doen. Hij stapte over naar HOVO-VU in Amsterdam. Later, in 2016, is hij toch weer cursussen voor HOVO -Utrecht gaan geven omdat hij vond dat HOVO cursisten daar niet de dupe van moesten worden.
Hij vindt HOVO cursussen belangrijk en geeft ze graag. Mensen zijn nieuwsgierig en velen krijgen pas na hun pensioen de gelegenheid om hun interesse te vergroten en te studeren wat ze willen. Iemand zei een keer tegen hem: “ HOVO docenten hebben er vaak geen idee van hoeveel plezier het de cursisten doet dat ze op latere leeftijd nog zoveel kunnen leren over hun hobby-onderwerp” . Hij volgt nu zelf ook HOVO colleges, o.a. over de evolutie van het leven op aarde.
Op dit moment geeft Henny de cursus “Het mysterieuze heelal” die gaat over al het wonderlijks dat zich in het universum afspeelt en over de recente ontdekkingen daarvan. Het gaat o.a. over het ontstaan van de planeten, leven en dood van sterren, witte dwergen en zwarte gaten, donkere materie en donkere energie, zwaartekrachts golven, de oerknal, en de zoektocht naar buitenaards leven.
Henny Lamers staat bekend als iemand die een meester is in het eenvoudig uitleggen van moeilijke zaken. En we vroegen hem naar het geheim daarvan. Hij zegt dan het volgende:
‘Mijn cursussen zijn gericht op mensen met een alfa of gamma achtergrond. Regelmatig horen of lezen ze in de media over sterrenkundige ontdekkingen waarvan het belang voor leken moeilijk te beoordelen is. Toch zijn ze er benieuwd naar. Ik vind het fijn om
ze een indruk te geven van al die wonderlijke objecten en verschijnselen in het heelal.
Gedurende de cursus kunnen ze me elke week tippen over artikelen of onderwerpen in de media waarover ze meer zouden willen weten. Ik besteed dan de eerste 10 minuten van elke les ook aan een door hen gekozen onderwerp. Ik merk dat dit erg op prijs wordt gesteld.
Het geheim van het uitleggen van moeilijke zaken is: verplaats je in de gedachten van mensen die nieuwsgierig zijn maar geen voorkennis hebben. ‘Leg eerst het principe uit in simpele termen en eenvoudige voorbeelden die aansluiten op wat ze zien en kennen uit het leven om ons heen. Zwaai met een balletje aan een elastiekje, of gooi een sinasappel de zaal in of strek je arm en houd beurtelings het linker of het rechter oog bedekt als je naar je duim kijkt. Zo kun je verrassend veel dingen uitleggen en bovendien onthoudt men het’.
Nog meer kennis opdoen van de ruimte, buiten de cursussen van HOVO, kan ook nog.
Hij raadt de cursisten aan om eens een bezoek te brengen aan Sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht, of aan Space Expo in Noordwijk. En neem dan vooral je kleinkinderen mee!
Er is bovendien heel veel literatuur over allerhande sterrenkundige onderwerpen in het Nederlands. Bij voorbeeld van Govert Schilling, of Vincent Icke, al is die laatste vaak te moeilijk voor leken.
Daarom heeft hij zelf ook vier kleine AstroBoekjes geschreven op het niveau van leken, uitgegeven in eigen beheer:
De Mens tussen de Sterren: wij zijn gemaakt van sterrenstof (19e druk)
Hallo is daar Iemand: speuren naar leven in het heelal (16e druk)
De Oerknal en het uitdijend heelal: terug naar de oorsprong (16e druk)
Het draait allemaal om de zon: ons wonderlijke planetenstelsel (8e druk)
Cursussen waarvoor u zich nog kunt aanmelden
CURSUSSEN LIVE ONLINE
Tuinen der verbeelding
Vijf virtuele wandelingen door Europese beeldentuinen
Op muzikale rondreis door Eurazië
Een eerste historische kennismaking met de rijke muziekcultuur in de ex-Sovjetlanden
Gedichten geopend
Poëzieanalyse: theorie en praktijk
CURSUSSEN IN UTRECHT
Utrecht 900 jaar geleden: een stad in wording
Een geologische benadering van de vroege stadsgeschiedenis
22/9. Met het oog op Nederlands Erfgoed
Betekenis en waardering van architectuur, stedenbouw en landschap 1800-heden
28/9. Vier steden, twee werelden
Chicago, Parijs, New York, Amsterdam
28/9. De ‘Russische ziel’ na 1991
Maatschappelijke veranderingen in Rusland
29/9. Geschiedenis van de Klassieke Muziek (te Utrecht)
Van de Oudheid, via Mesopotamië en Egypte tot en met de Middeleeuwen – deel 1
3/10. Filosofie van de klassieke oudheid
Van Thales tot Plotinus
4/10. Het Midden-Oosten, actualiteit met geschiedenis
De Arabische Lente leek zo hoopvol…
4/10. Beleggen in goede en slechte tijden
12/10. Het ontstaan en evolutie van de meteorologie-deel 1
Ontdekkingen en toepassingen van de natuurkundige wetten in de meteorologie
13/10. Een vaccin voor de geest
Psychologie als inspiratie- en hulpbron – Deel 2
13/10. Het nieuwe heelal
De mooiste resultaten van de Hubble en de James Webb ruimtetelescoop
14/10. Meesterwerken: van piramide tot video
Een verdiepende overzichtscursus van 5000 jaar kunstgeschiedenis in twaalf meesterwerken
17/10. Kunst en cultuur in de DDR
Duitse cultuurgeschiedenis in kunst, literatuur, architectuur, muziek en theater, televisie
25/10. Wereld van het ‘kleine leven’
Organismen in de ons omringende microwereld
31/10. Zuid-Afrikaanse literatuur
1/11. Nooit meer honger?
Hongercrises in een wereld van overvloed
1/11. Oekraïense kunst & literatuur in de schijnwerpers
Nadere kennismaking met de kunst & literatuur van een land onder vuur
3/11. Veilige koers in gevaarlijk water
Acht eeuwen loodsen en de Nederlandse scheepvaart
3/11. Stoïcijns denken & doen
Onverstoorbaarheid in onze tijd
4/11. Experimenten in de kwantumnatuurkunde
Over de aard van de werkelijkheid
16/11. Zuidoost-Azië: waar werelden botsen
Autocratische verovering of democratische veerkracht?
17/11. Humanisme en religie in het denken van de oudheid
Van Moses naar Ifraim de Syrier
CURSUSSEN IN AMERSFOORT
29/9. Films in (voor)première
Een kritische verkenning van hedendaagse cinema
30/9. Die Zauberflöte, de sfinx onder de opera’s
Diverse interpretaties in woord en beeld
3/10. Is de aarde uit haar evenwicht?
Mondiale kringlopen ernstig verstoord
4/10. Actuele literatuur als spiegel
Een internationale verkenning langs acht hedendaagse romans
4/10. De wandelaar en zijn schaduw
Naar een hedendaagse levensfilosofie
5/10. De vele geheimen rond Jan en Hubert Van Eyck
Over historie, inhoudelijke betekenis en schildertechniek van een fenomeen
11/11. Byzantium, geschiedenis en cultuur
Kennismaken met Rob Groenland
Rob Groenland, weerkundige en docent; dat gaat goed samen!
Al weer een aantal jaren verzorgt drs. Rob Groenland cursussen bij HOVO Utrecht, die zich op het snijvlak van weer en klimaat bewegen.
In dit artikel een nadere kennismaking: met zijn passie, professionele achtergrond en… de al eerder aangekondigde cursus ‘Extreem weer’, een studie naar nieuwe inzichten.
Zijn passie is eigenlijk al heel vroeg ontwikkeld in de jaren 70 tijdens zijn lagere school periode. Het volgen van het weer, kijken naar wolken en verrichten van temperatuurmetingen stimuleerden hem enorm om zich verder te verdiepen in de meteorologie. Eigenlijk zit de passie hem vooral in de eigenschappen van vloeistofdynamica: het ontstaan van patronen in een fluïde en dan met name in de atmosfeer en oceaan.
Rob Groenland maakte in de jaren 80 de keuze om via een propedeuse Natuurkunde door te stromen in de doctoraal studie MFO (Meteorologie en Fysische Oceanografie) bij het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Utrecht (IMAU). Daar is hij ook afgestudeerd. Zijn masterscriptie schreef hij over de invloed van zwaartekrachtsgolven op het genereren van convectie in de atmosfeer.
Gevraagd naar zijn beroepsmatige leven geeft Rob aan in zijn huidige carrière vakdocent te zijn bij het KNMI en is hij actief in een klimaatadviesgroep. De focus in dit werk ligt op de vertaalslag van onderzoek naar de praktijk. Hij geeft dus veel les, verzorgt trainingen en workshops over dynamische meteorologie en klimaat(verandering). Daarnaast is hij ook verbonden aan de Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) en zit hij in de Nederlandse coördinatie groep.
Als nevenactiviteit schrijft hij ook populair wetenschappelijke artikelen voor veel vakbladen in Nederland.
Vervolgens was er natuurlijk de vraag hoe hij docent werd bij HOVO Utrecht. Dat is een beetje “bij toeval gegaan”, zegt Rob. Hij kreeg bij het KNMI van een collega te horen dat ze bij HOVO op zoek waren naar een onderzoeker die op het gebied van weer en klimaat een college zou kunnen geven. Hij heeft toen contact opgenomen en zo is het balletje gaan rollen.
Het belang van leren op latere leeftijd is voor Rob Groenland trouwens erg duidelijk. Dat zit hem met name in het scherp blijven van een generatie die ook steeds langer doorwerkt en allerlei, vaak relevante, nevenfuncties tot op hoge leeftijd vervult. En verder lijkt het hem ook heel leuk om (later) zelf in deze levensfase colleges te volgen, met name in de natuurwetenschappelijke hoek.
Komende zomer staat er weer een cursus op het programma: ‘Extreem weer’, een studie naar nieuwe inzichten. En daar wil hij beslist wel wat over vertellen om lezers enthousiast te maken. In deze serie colleges gaat hij de fysica van weersystemen op de zogeheten mesoschaal behandelen (100 bij 100 km). De beschrijving verschilt van die op grote schaal (bijvoorbeeld depressies en hogedrukgebieden). Er gelden ook net wat andere evenwichten en met de hulp van hoge resolutie wiskundige modellen gaat hij met die observaties een vergelijking maken. Een specialiteit van hem is de verdieping in de zogeheten ‘modes in convection’, dit is het spectrum van organisatiegraden die je echt kunt zien in de atmosfeer. Hij geeft een aantal voorbeelden aan de hand van radar- en satellietbeelden, maar ook duikt hij met de groep in een weermodel. Een andere specialiteit van Rob is de studie naar valwinden, hozen en tornado’s. In het verleden heeft hij (o.a. samen met Reinier van de Berg van RTL) een reeks ‘tornado-jachten’ in de VS uitgevoerd. Daar is een schat aan kennis en materiaal uitgekomen, waaraan in deze colleges aandacht wordt besteed.
Het gaat bij HOVO Utrecht over ‘verdieping’ en ‘verbreding’. Rob heeft daarom tot slot nog wat tips om zich verder te verdiepen in het vakgebied. Het eerste is natuurlijk deelnemen aan de cursus! Daarnaast zijn er een aantal goede standaardwerken in de meteorologie, zoals
Synoptische Meteorologie: Methoden Der Wetteranalyse Und -Prognose
Auteur: professor dr. Andreas Bott Taal: Duits
https://www.bol.com/nl/nl/p/synoptische-meteorologie/9200000058739315/
En de favoriet van Rob:
Fundamentals of Weather and Climate – Auteur: Robin Mcilveen – Taal: Engels
https://www.bol.com/nl/nl/p/fundamentals-of-weather-and-climate/1001004007088245/
In dit boek worden alle ruimte- en tijdschalen waarbinnen zich atmosferische fenomenen ontwikkelen heel goed weergegeven. Het werk is op propedeuse niveau geschreven, dus hij denkt dat het goed te volgen voor de meeste HOVO- cursisten.
Voor informatie over de cursus Extreem weer, klik hier
Maak kennis met dr. Kathleen Nieuwenhuisen
Kathleen Nieuwenhuisen is kunst- en cultuurhistoricus en benadert kunst multidisciplinair. Kunst is voor haar het meest boeiend als onlosmakelijk onderdeel van de samenleving waarin zij is gemaakt. Dat betekent niet dat zij niet van kunst kan genieten louter om de esthetische waarde ervan. Integendeel. Maar kunst komt voor haar tot leven als zij antwoord kan geven op de contextuele vraag wanneer, waarom, voor en door wie bepaalde kunst is gemaakt. De naam van haar onderneming is dan ook ART+CONTEXT.
Storytelling is haar passie. Het doel van haar colleges is toehoorders te inspireren mee te gaan op ontdekkingsreis naar de fascinerende wereld achter het kunstwerk, zodat zij ontdekken voor en door wie kunst met welk doel is gemaakt en waarom kunst verandert in verschillende perioden en culturen.
In 1989 studeerde zij af in Kunstgeschiedenis en Archeologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Er waren ook andere opties, maar puur vanuit haar belangstelling koos ze intuïtief voor dit vakgebied.
In 2000 promoveert zij op een multidisciplinair onderzoek aan de VU Het Jawoord in Beeld, Huwelijksafbeeldingen in middeleeuwse handschriften (1250-1400) van het Liber Extra. Dat onderzoek vloeide voort uit haar afstudeerscriptie over middeleeuwse huwelijksvoorstellingen. Haar copromotor, dr. Peter van Dael SJ, aan wie zij, zegt Kathleen, veel te danken heeft, zag direct de mogelijkheden. Het onderzoeksterrein lag nog volledig braak. Eenmaal begonnen begreep zij waarom. In een niet gedigitaliseerde en internetloze samenleving moest zij het over de wereld verspreide en onbekende onderzoeksmateriaal – die vermaledijde huwelijksafbeeldingen in middeleeuwse handschriften! – opsporen, zich verdiepen in het canonieke en Romeinse huwelijksrecht en in de middeleeuwse huwelijksliturgie en – theologie. Er ging een wereld voor haar open.
HOVO
In 2013 wordt zij door dr. Rieke Leenders gevraagd om een leergang kunstgeschiedenis bij HOVO Utrecht op te zetten. Het eerste deel, over kunst uit de prehistorie en oudheid, trok twaalf cursisten. Tijdens de tweede cursus was dat aantal verdubbeld en inmiddels is de leergang twee keer herhaald.
In 2001 begon haar HOVO-carrière bij HOVO Vrije Universiteit Amsterdam. Daarna volgde HOVO Leiden en in 2013 dus HOVO Utrecht. In 2022 begint ze ook in Nijmegen. Je kunt dus wel stellen dat Kathleen groot belang hecht aan doceren en leren in dat wat wel de derde levensfase wordt genoemd. Persoonlijk kan zij zich geen dag voorstellen zonder nieuwe kennis. De verwondering van nieuwe kennis wil zij graag ondergaan en… delen.
Komend voorjaar start in Nijmegen de cursus Mode en kunst. Kleding: voor de een dagelijkse noodzaak, voor de ander een passie. Een kunst- en cultuurhistorisch overzicht van duizenden jaren kleding en afbeeldingen daarvan in kunst. Haar colleges oogsten veel waardering, maar zij zegt geen ‘geheim’ te hebben, hooguit een paar educatieve kwaliteiten. Het gaat mij altijd om mijn studenten en cursisten!
Ter verdere verdieping beveelt Kathleen drie boeken aan. Ten eerste The Story of Art van Ernst Gombrich, dat haar uit haar gefragmenteerde vakgebied en middeleeuwen-specialisatie trok. Hoe? Gombrich vertelt op toegankelijke wijze in een rechte lijn, vanuit de prehistorie, hét verhaal van de kunstgeschiedenis als één geheel. Dat is uniek.
Een tweede uitmuntende studie is van haar leermeester dr. Peter van Dael SJ, De verbeelding van het Woord. De Middeleeuwen (600-1500), voortgekomen uit 25 jaar docentschap.
Tenslotte verwijst Kathleen naar het zo volledig mogelijke History of Modern Art van H.H. Arnasonn en Elizabeth C. Mansfield, met daarin tal van bronnen die context geven aan de moderne kunst.
Aan te bevelen musea zijn voor haar de Duitse, op rijafstand, van hoge kwaliteit en heerlijk rustig…
En voor wie liever thuisblijft; vanaf 11 januari geeft Kathleen een virtuele rondleiding door vijf cultuurhistorische tentoonstellingen in New York, Londen, Frankfurt am Main en Duisburg. Dat wat in werkelijkheid onmogelijk is, wordt tijdens deze rondleidingen realiteit en dat alles vanuit uw woonkamer.
Vogels zonder veren boven uw hoofd
In 2019 reisden 71 miljoen passagiers via Schiphol en startten en landden er 515.811 vliegtuigen. Toen de presentatoren hun carrière in de luchtvaart begonnen waren die cijfers ongeveer 4 miljoen en 120.000. Het is dus heel veel drukker geworden in de lucht en waarschijnlijk ook boven uw hoofd.
Sip Koopmans was luchtverkeersleider bij Luchtverkeersleiding Nederland. Hij bekleedde diverse staffuncties in combinatie met het verkeersleiderschap en was lid van de Raad van Bestuur van LVNL.
Franklin van der Staaij was gezagvoerder van een Boeing 737 bij Transavia. Daarnaast is hij een expert op het gebied van luchtvaartnavigatie en geeft hij momenteel instructie op Boeing 737 vluchtsimulators.
U krijgt de omvang van de luchtvaart en de groei sinds 1990 te zien. U leert hoe er wordt gevlogen, hoe luchtverkeersleiding is opgebouwd en volgt hoe luchtverkeersleiders een vlucht naar Schiphol afhandelen. U ziet daarnaast hoe een verkeerspiek eruit ziet bij goede weersomstandigheden, maar ook bij een harde westerstorm als meer dan 30 vliegtuigen extra pogingen moeten doen om te landen. Soms wordt dan uitgeweken naar de luchthavens van Brussel en Londen. Geplande en mogelijke toekomstige ontwikkelingen komen aan de orde. Samen geven Franklin en Sip uitleg en informatie op het gebied van de afhandeling van het luchtverkeer.
Cursist aan het woord: Bas de Jong
Vandaag bezoek ik HOVO-cursist Bas de Jong in zijn winkel ‘De Witte Os’ in Zeist. Het is een karakteristieke winkel in één van de bijgebouwen van Slot Zeist. Ik heb een rondleiding gekregen en in de tuin – onder het genot van een kopje koffie – geluisterd naar de kennis en ervaring van een bevlogen HOVO-cursist.
Ons gesprek begint met de vraag of ik bekend ben met Suster Bertken; deze Nederlandse dichteres liet zich in 1457 vrijwillig inmetselen in de Utrechtse Buurkerk. Ze beloofde de rest van haar leven in afzondering te wijden aan God. Vanuit haar kluis kon zij de mis volgen. En door een opening naar buiten stond zij voorbijgangers te woord. De Utrechtse bevolking beschouwde haar als een heilige. Zij heeft 57 jaar in deze kluis geleefd, bleef zichzelf intellectueel ontwikkelen en ontplooien door o.a. te schrijven en veroverde hiermee een plaats in de Nederlandse literatuurgeschiedenis.
Voor Bas is dit waar HOVO voor staat; zelfontplooiing en ontwikkeling door het volgen van cursussen draagt bij aan levensgeluk.
Bas de Jong, 61 jaar, getrouwd, vader van drie inmiddels volwassen kinderen en opa van twee kleinkinderen, is sinds 1986 eigenaar van een wijnwinkel. Naast het mooie handelsvak heeft hij behoefte aan intellectuele uitdaging. Hij leert de talen Frans, Italiaans en Spaans en volgt diverse cursussen op het culturele vlak bij onder andere het Italiaanse instituut Dante Alighieri, de Vrije Academie, Instituto Cervantes, en vanaf zijn 50e bij HOVO Amsterdam en HOVO Utrecht. In het begin van zijn carrière reisde hij veel naar wijngebieden over de hele wereld om hiervan te leren. Hij omschrijft zichzelf als ‘niet getalenteerd of hoogbegaafd maar wel een harde werker’. “Kennis opnemen is een doel op zich,” zegt hij.
“Achter elke fles wijn zit een stukje cultuur”.
Bas volgt het liefst cursussen op het gebied van cultuurgeschiedenis van de 15e en 16e eeuw, over Italië, muziek en kunst gecombineerd. Vaak na het volgen van een cursus stapte hij in het vliegtuig naar het besproken gebied. Dan een kerk bezichtigen of museum bezoeken doe je toch met heel andere ogen.
Geïnspireerd is Bas vooral door de Italiaanse filosoof en dichter Dante Alighieri. Hij volgde cursussen van HOVO-docenten José van der Helm, universitair docent Italiaanse taal en cultuur aan de Universiteit Utrecht, en drs. Ernest Kurpershoek, kunsthistoricus, docent en cultureel reisleider met een specialisatie in de Italiaanse kunstgeschiedenis en architectuur. Zij zijn wel twee favorieten van hem. “Het succes van een cursus valt of staat met de docent”, vindt Bas. “Dante groeide op in de stad Florence, werd later verbannen en reisde en leefde daarna tussen de wijngaarden”. En de rode wijn Amarone Della Valpolicella, afkomstig uit die streek wordt ingekocht voor de vakhandel.
In de winkel hangt een groot schilderij van de Mont Ventoux en de omliggende wijnstreek. Bas vertelt over de eerste toeristische beklimming van deze berg door de Italiaanse dichter Francesco Petrarca in 1336. Petrarca beweert sinds de klassieke oudheid de eerste mens te zijn die een bergtop besteeg omwille van het uitzicht van de top, louter uit begeerte om zijn bijzondere hoogte nader in ogenschouw te nemen.
Over Petrarca leerde Bas tijdens HOVO-cursussen. De lijfspreuk van Bas “wanneer je meer weet, smaakt de wijn beter” is nu van toepassing…
Een mooi voorbeeld vindt hij prof. dr. Willem Hendrik Gispen, medisch bioloog, neurowetenschapper en voormalig rector magnificus van Universiteit Utrecht, die zich na zijn pensioen in kennis bleef verdiepen, ook buiten zijn vakgebied. Zo volgde Bas een college bij hem waarin hij uitleg gaf over de mythische betekenis van de ijsvogel, en waarin een cursist/ornitholoog grappig genoeg steeds interrumpeerde omdat hij liever de biologische soort van de ijsvogel wilde onderzoeken.
Bas maakte een kader voor zichzelf waarin hij vooral verdieping van kennis op zijn eigen vakgebied vooropstelde. Sinds een paar jaar komt daar nu verbreding van dit kader bij; nieuwe disciplines zoals geologie en sterrenkunde die hem ‘gewoon veel lol’ geven.
Het afgelopen jaar was natuurlijk anders dan voorgaande jaren. Bas heeft het niet als negatief ervaren en is meegegaan in het online volgen van de cursussen. Hij geeft het advies mee online te laten voorbestaan, ook als op locatie cursus volgen weer mogelijk is.
Zijn favoriete uitje is de zomeracademie, waarin hij zich twee weken lang kan onderdompelen in cursussen. “Verrukkelijk, voor mij is op vakantie gaan dan niet meer nodig, het is een prima vervanging!”
Cursist aan het woord: Henriëtte Schwagermann
Mijn eerste cursus was ‘Grieks-Romeinse Filosofie van de Ionische Natuurfilosofie tot en met het Aristotelisme en Scholastiek’ door de docenten prof. Algra, Bakker, Van Ophuijsen en Tieleman. Een loeizware, maar mooie kennismaking met filosofie. Het bleek zó zwaar dat HOVO dezelfde cursus later over drie semesters heeft verdeeld, als ik mij goed herinner. Men heeft mij toen ook maar meteen tot cursuscontactpersoon gebombardeerd. Bij de Universiteit van Utrecht was indertijd de koffie- en theevoorziening evenwel nog niet zo goed geregeld als tegenwoordig vaak wel het geval is, dus het hier achterheen zitten heeft mij heel wat kostbare kwartieren en halve uren van die moeilijke colleges gekost. Mobiele telefoons en e-mail waren nog niet zo algemeen in gebruik als nu, met als gevolg dat noodzakelijke contacten met de mensa en het restaurant, medecursisten en docenten vaak een gecompliceerde en tijdrovende zaak was. Daarbij kwam ook nog dat ik door deelnemende, zeer ervaren oude dames in mijn onervaren ‘contactpersoonschap’ onaangenaam kritisch werd gevolgd. Al met al een ferme sprong in het diepe en een goede leerschool, maar mijn liefde voor HOVO was desondanks wel geboren.
Zoals u uit voorgaande begrijpt was HOVO toen nog klein. Het eerste lustrum was in 2001. Velen kenden elkaar, zagen naar elkaar uit, het was ‘ons kent ons’. De informele bijeenkomsten waren overzichtelijk en oergezellig en het contact met het bestuur en secretariaat ‘familiair’. De evaluatie door de contactpersonen gebeurde nog geheel handmatig. Alle opmerkingen werden door hen verwerkt in een verslag dat in de vergadering met het bestuur werd toegelicht. Als dank voor de moeite: een boekenbon! De goede oude tijd!
De nieuwe tijden zien er heel anders uit, met het door corona veroorzaakte ‘nieuwe normaal’ voorop. Het aantal cursisten is geweldig gegroeid, niet in de laatste plaats door ons, de telgen van de babyboom (ik ben van het feestelijke jaar 1945).
‘Welke cursussen heb je zoal gevolgd en welke cursus is je in het bijzonder bijgebleven?’, werd mij gevraagd. De laatste vraag kan ik moeilijk beantwoorden. Elke cursus boeit en opent weer nieuwe perspectieven voor nadere, vooral ontspannen (na)beschouwingen, verdiepingen en genietingen thuis of op reis! Geen huiswerk! Geen examens! Ik beperk mij in mijn keuzen tot (kunst)geschiedenis, muziek, filosofie en religie. U begrijpt dat ik daar mijn hoofd en handen aan vol heb. Zo nu en dan knoopte ik/knoopten wij er een HOVO-reisje aan vast. Bijzonder goede herinneringen heb ik aan de reis (samen met cursisten van HOVO Rotterdam) naar Lübeck, geleid door onze docente Trixi Hölsgens. De Rotterdammers hadden zich onder haar leiding verdiept in De Buddenbrooks en de Utrechters in Josef en zijn Broers van Thomas Mann. Op naar bakermat Lübeck en Travemünde! Geweldig. Het grappige was dat een aantal van ons, daar rondlopende, bijna geloofde dat de Buddenbrooks als familie echt had bestaan! Het was alsof wij ze overal tegen konden komen.
In het kader van HOVO-reizen wil ik ook graag de reizen naar Athene (en omgeving), Santorini, Kreta en Athene noemen, in vervolg op de cursussen ‘Het nieuwe Acropolis Museum’ in Athene en ‘De Griekse prehistorie (Minoïsche en Myceense cultuur)’ door Arijiris Angelou.
Op een goed moment is mijn man Daan ook met HOVO gaan meedoen. Wij hebben dezelfde interesses. Saai, zult u zeggen, maar dat is niet zo. Wij hebben dus nooit onenigheid over cursuskeuzen. Daan, een ‘centennial,’ is nu 100,9 jaar oud en de oudste cursist van HOVO Utrecht. Lees het wervende artikel ‘Voor nieuwsgierige ouderen is college volgen net een snoepwinkel’ in Trouw van 14 februari 2020. Tot vorig jaar ging hij graag mee naar de Uithof, nu Utrecht Science Park. Sinds de komst van corona vindt hij het geweldig colleges via Zoom thuis te volgen. Natuurlijk missen wij beiden, net als u, de fysieke contacten met docenten en cursisten. Maar het aanbod is er! Hulde voor HOVO-mensen en -docenten! Hoe snel hebben jullie je aangepast! En dat alles van huis uit. Bijna geen fysiek, collegiaal overleg mogelijk en toch dat grote aanbod waar velen van ons al een jaar zo van kunnen genieten.
Mogen wij elkaar in de loop van 2021 en verder weer ontmoeten? Graag!!
Henriette Schwagermann-van Kessel
