‘De natuur, wat is dat eigenlijk?’
Contouren van een hedendaagse natuurfilosofie
Spectaculaire ontwikkelingen in de natuur- en levenswetenschappen in de afgelopen eeuw hebben onze kijk op de natuur ingrijpend veranderd. Lang heeft het in de zeventiende eeuw ontstane beeld van een fysisch universum van laatste dode en inerte bouwstenen standgehouden, waar alles er strikt deterministisch toegaat. In deze optiek zijn alle verschijnselen, zoals leven en bewustzijn, afgeleiden van fysische processen. Daarmee kwamen zaken als een vrije wil en toerekeningsvatbaarheid op scherp te staan.
Bij dit zogeheten `gemechaniseerde wereldbeeld’ is steeds meer twijfel gerezen. Gaandeweg tekende zich het beeld af van een open en creatieve natuur die het vermogen tot zelforganisatie bezit. En die op steeds hogere organisatieniveaus volstrekt onverwacht nieuwe typen verschijnselen met geheel nieuwe eigenschappen voortbrengt, zoals leven, bewustzijn, socialiteit en zelfs cultuur. Een en ander gaat gepaard met nieuwe opvattingen inzake orde en chaos, toeval, causaliteit en teleologie, inzake voorspelbaarheid en beheersbaarheid van natuurprocessen, inzake de verhouding van materie en geest, de aard en plaats van de mens in de werkelijkheid, enzovoort. Het zich aftekenende nieuwe natuurbeeld zou niet in de laatste plaats kunnen bijdragen aan een meer sparende omgang met onze natuurlijke omgeving.
Deze cursus is een herhaling van die uit het voorjaar van 2016.
Bijeenkomst 1 – 16 oktober
Inleidende beschouwingen: twee redenen om de natuur weer hoog op de agenda te zetten, zowel van de filosofie als van het publieke debat i.h.a.:
- De praktische reden van onze verstoorde relatie tot de natuur. Daarachter een bepaald natuurbeeld waaraan de moderne samenleving zich in haar handelen oriënteert: het ‘gemechaniseerde wereldbeeld’. Verandering van onze uitbuitende omgang met de natuur veronderstelt een ander natuurbeeld.
- De theoretische reden dat het zich nu aftekenende nieuwe natuurbeeld een nieuw zicht opent op tijd, ruimte, materie, oorzakelijkheid, leven, bewustzijn enz.
Bijeenkomst 2 – 23 oktober
Redenen voor een ingrijpende herziening van het gemechaniseerde wereldbeeld. Eerste expositie van de zich momenteel aftekenende nieuwe kijk op de natuur. De systeemtheoretische benadering.
Bijeenkomst 3 – 6 november
Het fenomeen leven. Bewustzijn, ecologie
Bijeenkomst 4 – 13 november
Eerste ronde verdiepende beschouwingen: zelforganisatie, emergentie, ‘ladder van de natuur’.
Bijeenkomst 5 – 20 november
Voortzetting verdiepende beschouwingen: causaliteit/finaliteit, interpretatie van de evolutietheorie, de natuur: meesterplan of toeval.
Bijeenkomst 6 – 27 november
De plaats van de mens binnen de natuur. Intrinsieke waarde van natuurlijke entiteiten.
Bijeenkomst 7 – 4 december
Afsluitende beschouwingen, het wonder van de natuur.
|
Beschikbaar
|
||
|
||
|
||
|
||
|
||
|
||
|
