De Utrechtse adel vanaf 1580

Adel lijkt synoniem voor politieke macht, familierelaties en sociale net­werken. In hoeverre klopt dat beeld? Deze cursus gaat over wat door de eeuwen heen de invloed en betekenis was van de Utrechtse adel.

Verschillende rollen

Adel roept twee beelden op: sprookjes­achtig, met graven, roofridders en prinsessen aan de ene kant, aan de andere kant in luxe badende parasieten op het gewone volk. In allebei schuilt een kern van waarheid, maar ze doen geen recht aan de verschillende rollen die edellieden in de maatschappij speelden. Tot aan de Franse Revolutie waren ze actief betrokken in verschillende besturen, speelden ze een rol in de lokale economie, experimenteerden met landbouwtechnieken, waren ze mecenas voor kunstenaars en architecten, en strekten hun familienetwerken zich uit over heel Europa.

Vanaf 1800 veranderde er veel in de adellijke wereld. Soms waren er tijden van flinke tegenwind, maar edellieden wisten zich goed aan te passen. Fred Vogelzang beschrijft in zes colleges de politieke betekenis, het zelfbeeld, de economische en sociale positie, en de invloed op ons landschap door de landgoederen en kastelen. Hoe verhielden ze zich tot andere groepen in de samenleving en hoe werd er naar de adel gekeken? Heeft de adel nog een rol in de huidige wereld?