Kunst van kerk, adel en burgers
Een verloving in de maand april. Détail. Les Très Riches Heures du duc de Berry, Gebroeders van Limburg, 1410-1411 (Château de Chantilly).
Hoe veelzijdig was de kunst tussen 1100 en 1500 eigenlijk? In het derde deel van de leergang ‘Kunstgeschiedenis’, wordt gekeken naar wie en wat de kunst in de late middeleeuwen en renaissance hebben bepaald.
Vooroordelen
Vooroordelen beheersen ons beeld van de kunst die tussen 1100 en 1500 is gemaakt. Zo zou alleen de kerk bepalend zijn geweest voor de middeleeuwse kunst. Maar klopt dat wel? Speelden rijke burgers geen rol in de ontwikkeling van kunst? En is het waar dat vanuit het niets Leonardo da Vinci de renaissance inluidde met de schetsen van zijn verlichte en wereldse uitvindingen? Het korte antwoord is: nee. De overgang van de middeleeuwen naar de renaissance is geen abrupte breuk, maar een geleidelijke transformatie. Een verandering die grote regionale verschillen kent qua tijdsverloop en verschijningsvormen. Bisschoppen, bedelordes, boetepredikers, hervormers, vorsten, hovelingen en puissant rijke burgers droegen allemaal bij en hadden invloed op de functies en vormgeving van kunst.
Over de cursus
In acht colleges schetst Kathleen Nieuwenhuisen een eerlijker en realistischer beeld van de kunst in de late middeleeuwen en in de renaissance. Want kunsthistorische stijlaanduidingen als ‘romaans’, ‘gotisch’ en ‘renaissancistisch’ doen geen recht aan de grote veelzijdigheid van de kunst in die tijd.
Deze cursus is het tweede deel van de leergang ‘Kunstgeschiedenis’ maar kan ook goed los worden gevolgd.
Tijdens deze cursus worden kunstwerken behandeld binnen hun kunst- en cultuurhistorische context en wordt ook aandacht besteed aan de verschillende functies van kunst in de periode 1100-1500.
Bijeenkomst 1
Kunst voor de strijdende kerk, 12de eeuw. De zichzelf manifesterende kerk en kloosterordes langs de pelgrimsroutes zijn bepalend voor de bouwexplosie van nieuwe kerken en de productie en vormgeving van kunst, daarbij gesteund door vorsten en welgestelde leken.
Bijeenkomst 2
Kunst voor de zegevierende kerk, 13de eeuw. In de dertiende eeuw geven nieuwe bouwtechnieken vorm aan de theologische opvatting dat het kerkgebouw met inventaris een afspiegeling is van het Hemels Jeruzalem: de grote, ooit kleurrijke stadskathedralen van de dertiende eeuw krijgen steeds hogere en gewaagdere constructies.
Bijeenkomst 3
Kunst voor hovelingen en burgers, 14de eeuw. In de sterk groeiende steden bepalen hovelingen en door handel en bankwezen rijk geworden burgers steeds vaker de productie van kunst. Naast de kerkelijke kunst ontwikkelt zich een wereldlijke, hoofse cultuur die weerslag krijgt in literatuur, verluchte handschriften, wandtapijten en kostbare geschenken.
Bijeenkomst 4
Kunst voor hovelingen en burgers, 15de eeuw. Vorsten, leden van de adel en vermogende burgers blijven naast de kerk de voornaamste opdrachtgevers in de 15de eeuw, maar laten zich steeds vaker portretteren als vrome schenkers op altaarstukken in huizen, kapellen en openbare ruimtes.
Bijeenkomst 5
Kunst voor religie en magie, 15de eeuw. Realisme, individualiteit en secularisme nemen toe in de 15de eeuw, maar verreweg de meeste kunst blijft religieus van aard en heeft een magische en wonderdoende werking. Dit laatste blijkt ook van toepassing op schilderijen waaraan een neoplatoonse betekenis wordt toegekend.
Bijeenkomst 6
Kunst voor politieke doeleinden, 14de-16de eeuw. Ook in deze periode wordt kunst vaak ingezet als politiek propagandamiddel waarmee een bepaald regiem, een specifieke heerser of een dynastie wordt geroemd, verheerlijkt, aangeprezen of gelegitimeerd.
Bijeenkomst 7
Kunst voor privégebruik en vermaak, 15de-16de eeuw. Bij kunstwerken die voor privégebruik en vermaak zijn bedoeld, komen verschillende functies vaak samen. Vroomheid, propaganda, prestige en macht gaan daarbij moeiteloos hand in hand.
Bijeenkomst 8
Kunst voor kopers op de vrije markt: Antwerpen in de 16de eeuw. De commercialisering van kunst, waarbij van te voren geproduceerde, kant-en-klare kunst op de vrije markt wordt verkocht, is een nieuw verschijnsel dat voor het eerst op grote schaal optreedt in Antwerpen.
|
Beschikbaar
|
||
|
||
|
||
|
||
|
||
|
||
|
